समर्थ रामदास स्वामीकृत गणपतीची आरती

।।समर्थ रामदास स्वामीकृत गणपतीची आरती।।

समर्थांनी अनेक आरत्या लिहिल्या आहेत. त्या आपण नेहमीच म्हणतो. त्यातिल गणपतीची आरती प्रसिद्ध आहे. परंतु ती म्हणताना अनेकजण तिची तोडमोड करतात. माझ्या माहितीत अनेक जण संकटीच्या ऐवजी संकष्टी पावावे असे म्हणतात. ही गणपतीची आरती समर्थांनी रचली त्यावेली समर्थ मोरगावला गणपतीच्या दर्शनाला गेले होते. तेथील पुजार्‍याला गणपतीची आरती येत नाही हे पाहून त्यांनी 'सुखकर्ता दुखहर्ता वार्ता विघ्नाची' या गणपतीच्या आरतीची रचना केली.

      सुखकर्ता दुःखहर्ता वार्ता विघ्नाची । नुरवी पुरवी प्रेम कृपा जयाची ॥        
      सर्वांगी सुंदर उटि शेंदुराची । कंठी झळके माळ मुक्ताफळांची ॥१॥

      जय देव जय देव जय मंगलमूर्ती । दर्शनमात्रे मनकामना पुरती ॥ध्रु०॥

     श्री गणपती हा सुखकर्ता आणि दु:खहर्ता आहे, त्याच्या कृपाप्रसादाने विघ्नांची वार्ताही शिल्लक रहात नाही, तो सतत प्रेम पुरवत असतो. सर्वांगाने सुंदर असणाऱ्या गजाननाला शेंदूराची उटी लावलेली आहे. त्याच्या गळ्यांत मोत्याची माळ शोभत आहे. ज्याच्या दर्शनाने मनोकामना सर्व मनोकामना पूर्ण होतात, अशा या मंगलमूर्ती गजाननाचा जय जयकार असो.

     रत्नखचित फरा तुज गौरीकुमरा । चंदनाची उटी कुंकुमकेशरा ॥

     हिरेजडीत मुकुट शोभतो बरा । रुणझुणती नूपरें चरणीं घागरिया ॥२॥

     जय देव जय देव जय मंगलमूर्ती । दर्शनमात्रे मनकामना पुरती ॥ध्रु०॥

     ज्याने चंदनाची उटी लावलेली आहे, त्या गौरीच्या कुमाराच्या मस्तकावर रत्नखचित फरा(शिरपेच) शोभत आहे. त्याच्या मस्तकावर हिरेजडित मुकुट शोभुन दिसत आहे आणि ज्याच्या चरणामध्ये रुण झुण रुण झुण करणारे नुपुर आहेत ज्याच्या दर्शनाने मनोकामना सर्व मनोकामना पूर्ण होतात, अशा या मंगलमूर्ती गजाननाचा जय जयकार असो.

     माथा मुकुट मणी कानी कुंडले । सोंड दोंदावरी शेंदुर चर्चिले  ।।

     नागबंद सोंड-दोंद मिराविले  । विश्वरूप तया मोरयाचे देखिले ॥३॥

     जय देव जय देव जय मंगलमूर्ती । दर्शनमात्रे मनकामना पुरती ॥ध्रु०॥

     ज्याच्या मस्तकावर मुकुट आणि कानात मण्यांची कुंडले(कर्णभूषणे) आहेत, ज्याच्या सोंडेवर आणि दोंदावर शेंदूराचे लेपन केले आहे, ज्याच्या पोटावर नागाने फण्यासह वेटोळे घातले आहे, अशा त्या मोरयाचे विश्वरुप पाहीले आणि धन्य झालो. ज्याच्या दर्शनाने मनोकामना सर्व मनोकामना पूर्ण होतात, अशा या मंगलमूर्ती गजाननाचा जय जयकार असो.

      चतुर्भुज गणराज बाही बाहुटे । खाजयाचे लाडू करुनी गोमटे ।।

सुवर्णाचे ताटी शर्करा घृत । अर्पी तो गणराज विघ्ने वारीतो ॥ जय० ॥४॥

जय देव जय देव जय मंगलमूर्ती । दर्शनमात्रे मनकामना पुरती ॥ध्रु०॥

चतुर्भूज असणाऱ्या गणराजाच्या हांतांमध्ये पाश, अंकुश असुन एका हातात खाज्याचे सुरेख लाडू असून एकाहाताने तो आशिर्वाद देत आहे. अशा या गणराजाला सुवर्णाच्या ताटात लोणी साखर जो अर्पण करतो त्याची सर्व विघ्ने तो निवारण करतो. ज्याच्या दर्शनाने मनोकामना सर्व मनोकामना पूर्ण होतात, अशा या मंगलमूर्ती गजाननाचा जय जयकार असो.

छत्रे चामरे तुजला मिरविती । उंदीराचे वाहन तुजला गणपती ।।

ऐसा तु कलीयुगी सकळीक पाहसी । आनंदे भक्तासी प्रसन्न होसी ॥५॥

जय देव जय देव जय मंगलमूर्ती । दर्शनमात्रे मनकामना पुरती ॥ध्रु०॥

ऊंदराच्या वाहनावर आरुढ झालेल्या हे गणराया तुझ्या मस्तकावर छत्र चामरे मिरवित आहेत. या अशा स्वरुपातल्या हे गणराजा तू कलीयुगांत सगळ्यांकडे आनंदाने पहातोस आणि त्यांच्यावर प्रसन्न होतोस. ज्याच्या दर्शनाने मनोकामना सर्व मनोकामना पूर्ण होतात, अशा या मंगलमूर्ती गजाननाचा जय जयकार असो.

ता ता धि मि किट धि मि किट नाचे गणपती ।

ईश्वर पार्वती कौतुक पाहती ।।

ताल मृदंग वीणा  घोर उमटती । त्यांचे छंदे करुनी नाचे गणपती ॥६॥

जय देव जय देव जय मंगलमूर्ती । दर्शनमात्रे मनकामना पुरती ॥ध्रु०॥

मृदंगाच्या बोलावर आणि तालावर गणपती नाचत आहे. तो नाच त्याचे माता पिता कौतुकाने पहात आहेत. टाळ, मृदंग, वीणा याचे मधुर स्वर उमटत आहेत आणि त्या नादाच्या छंदावर गणपती नृत्य करीत आहे. ज्याच्या दर्शनाने मनोकामना सर्व मनोकामना पूर्ण होतात, अशा या मंगलमूर्ती गजाननाचा जय जयकार असो.

लंबोदर पीतांबर फणिवरबंधना । सरळ सोंड वक्रतुंड त्रिनयना ॥

दास रामाचा वाट पाहे सदना।

              संकटीं पावावें निर्वाणीं रक्षावें सुरवर वंदना॥ ७ ॥

जय देव जय देव जय मंगलमूर्ती । दर्शनमात्रे मनकामना पुरती ॥ध्रु०॥ ॥

     भक्तांचे अपराध पोटात घातल्या मुळे लंबोदर झालेल्या, ज्याने पिंताबर नेसले आहे, ज्याने नागबंध केलेला आहे, ज्याची सोंड सरळ असुन तो आपल्या भक्तांकडे तो वाकड्यानजरेने पहात नाही परंतु भक्ताकडे जर कोणी वाकड्या नजरेने पहात असेल त्याचा समाचार घेणारा म्हणून वक्रतुंड हे नांव पडलेला असा हा गणपती आहे. संकटात धावत येऊन रक्षण करावे  म्हणून हा रामाचा दास  त्या देवांचाही पूजनिय असणाऱ्या गजाननाची आतुरतेने वाट पहात आहे. ज्याच्या दर्शनाने मनोकामना सर्व मनोकामना पूर्ण होतात, अशा या मंगलमूर्ती गजाननाचा जय जयकार असो.

।। जय जय रघुवीर समर्थ ।।